ΔΗΛΟΣ:Εξερευνώντας το λιμάνι του θεού Απόλλωνα
Περπατώντας στην Δήλο νιώθεις μια υπερκόσμια ενέργεια να σε σημαδεύει κάτι που σίγουρα θα σε κάνει να θες να επιστρέψεις ξανά. Τόπος γέννησης του Απόλλωνα, αρχαίο κοσμοπολίτικο εμπορικό λιμάνι, ο μεγαλύτερος νησιωτικός αρχαιολογικός χώρος στον κόσμο προστατευμένος από την UNESCO, είναι κάποιοι τίτλοι που συναρπάζουν κάθε καλοκαίρι ψαγμένους επισκέπτες για να την επισκεφθούν. Πάρε λοιπόν το καραβάκι από την Μύκονο ή την Νάξο και αποβιβάσου για ένα ταξίδι γεμάτο μύθους και δυνατές συγκινήσεις 5.000 χρόνων!
Ο περίφημος μύθος αναφέρει το νησί ως τόπο γέννησης του Απόλλωνα και της Άρτεμης, έπειτα από την ερωτική ένωση Δία και Λητούς. Η Ήρα ήθελε φυσικά την εξόντωση της ερωμένης, με την τελευταία να αναζητά ασφαλές καταφύγιο να γεννήσει τα μωρά της. Κανένα νησί δεν δεχόταν την θεά, λόγω του φόβου για την νόμιμη σύζυγο του Δία. Φτάνοντας η Λητώ στην Δήλο της τάζει να την κάνει το πλουσιότερο εμπορικό λιμάνι στην Μεσόγειο κ τόπο όπου θα χτιζόταν το μεγαλύτερο ιερό του Απόλλωνα, αρκεί να την αφήσει να γεννήσει.
Η Δήλος δέχεται την προσφορά της θεάς, η Λητώ κάθεται κάτω από έναν φοίνικα και πρώτα γεννά την θεά του σκότους και του κυνηγιού, την Άρτεμη, ενώ έπειτα τον πανέμορφο θεό του φωτός, της ιατρικής και της μουσικής, τον Απόλλωνα. Ο Δίας φοβούμενος την Ήρα παρακολουθούσε τα γεγονότα από το υψηλότερο βουνό του νησιού, το όρος Κύνθο, ενώ ο αδερφός του ο Ποσειδώνας σταθεροποίησε την νήσο με διαμαντένιες αλυσίδες και από άδηλος (αφανής) έγινε δήλος (εμφανής). Έπειτα όλα τα υπόλοιπα νησιά δημιούργησαν έναν κύκλο για να προστατέψουν τον ιερό αυτόν τόπο, περιοχή του Αιγαίου που ονομάζουμε πλέον Κυκλάδες!
Ήρθε τώρα η ώρα να περιπλανηθείς σε κάποια από τα περίφημα αξιοθέατα αυτής της ερειπωμένης πια αρχαίας πόλης. Φθάνοντας στην αρχαία αγορά των Κομπεταλιαστών, όπου πραγματοποιούνταν αγοροπωλησίες προϊόντων και σκλάβων, αντικρίζεις στα δεξιά ερείπια πολυτελών οικιών και εμπορικών καταστημάτων. Αξιοσημείωτη αναφορά αποτελεί ότι κάθε χρόνο 750.000 τόνοι εμπορευμάτων διακινούνταν στην Δήλο. Aνηφόρησε μέσα από τα στενά, πετρόχτιστα καλντερίμια και παρατήρησε τις λεπτομέρειες στους εξωτερικούς τοίχους των σπιτιών, όπως τους φτερωτούς φαλλούς, σύμβολα προστασίας από το κακό μάτι και την αρνητική ενέργεια!
Οι διασημότερες οικίες, με εκπληκτικά ψηφιδωτά δάπεδα, είναι αυτές του Διονύσου και της Τριαίνης. Αγαπημένη μου αυτή του Διονύσου, που ξεχωρίζει για το αίθριο με τους πανύψηλους, μαρμάρινους κίονες και το πολύχρωμο ψηφιδωτό του φτερωτού θεού Διονύσου, καθήμενου σε τίγρη. Καταλαβαίνεις παρατηρώντας και το υπόλοιπο σπίτι πως ο ιδιοκτήτης είχε όλες τις ανέσεις. Θα δεις στο ισόγειο μια αρχαία τουαλέτα, τον ανδρώνα για τα επίσημα συμπόσια, την εσωτερική σκάλα που οδηγούσε στον πρώτο όροφο και τα υπνοδωμάτια, αλλά και τους τοίχους με τα ζωηρά χρώματα που αντικατοπτρίζουν χλιδή και τονίζουν την δεξιοτεχνία των αρχιτεκτόνων της εποχής.
Στα ερείπια πάλι των καταστημάτων και των εργαστηρίων θα βρεις μαρμάρινα τραπέζια ψαράδων, πιθάρια όπου αποθήκευαν σιτηρά, λίθινα σκεύη παραγωγής κρασιού, αλλά και αρχαία πηγάδια. Μπορεί σήμερα το νησί να είναι σχεδόν άνυδρο και ξηρό, ωστόσο στα αρχαία χρόνια ο ποταμός Ινωπός ήταν γεμάτος νερό και το νησί παρουσίαζε πλούσια χλωρίδα και πανίδα. Το στενό δρομάκι που ακολουθείς συνεχίζει και σε οδηγεί σε θησαυρούς όπως το επιβλητικό αρχαίο θέατρο, χωρητικότητας 6.500 θεατών, δίπλα ακριβώς στην ρωμαϊκή αψιδωτή δεξαμενή νερού, που έσωζε τους κατοίκους του σε περίπτωση λειψυδρίας.
Πίσω από το θέατρο με προσοχή σκαρφάλωσε για να εντοπίσεις ένα αρχαίο πανδοχείο, και ναι, όπως κατάλαβες το νησί ήταν εμπορικό σταυροδρόμι (tax free..) και άνθρωποι από όλη την μεσόγειο με τα πλοία τους σταματούσαν εδώ στην διαδρομή από και προς την Ιταλία και την Ασία. Την ρωμαϊκή εποχή μάλιστα συγκατοικούν περίπου 30.000 άνθρωποι από όλον τον κόσμο και έτσι η Δήλος γίνεται ένα πολυθρησκευτικό κέντρο, όπου το δωδεκάθεο συνλατρεύεται με τον θεό των Εβραίων, με αραβικές θεότητες και με αιγύπτιους θεούς, όπως η Ίσις και ο Σέραπις. Στην κορυφή του Κύνθου φωτογραφήσου μπροστά στον ναό της Ίσιδας και μην ξεχνάς ότι πολύ κοντά είναι και το άνδρο του Ηρακλή, μια φυσική χαράδρα στο βράχο που ήταν τόπος λατρείας και μάλιστα στους ύστερους ελληνιστικούς χρόνους ο ημίθεος λατρευόταν ως προστάτης των ναυτικών.
Από την κορυφή του βουνού χαλάρωσε με θέα το γαλάζιο του Αιγαίου και αντίκρισε το απέναντι νησάκι την Ρήνεια, που αποτελεί το "νεκροταφείο" της Δήλου,μιας και τον 5ο αιώνα π.Χ. οι Αθηναίοι έπειτα από τον λοιμό που χτύπησε την Αθήνα, πρόσταξαν την «κάθαρση» της Δήλου για λόγους ευσέβειας προς τους θεούς, ανοίγοντας όλους τους τάφους και μεταφέροντας τα οστά στην Ρήνεια, αποφασίζοντας παράλληλα να μη γεννιέται και να μην πεθαίνει κανείς πια στο νησί. Οι Αθηναίοι συνέδεσαν την ιστορία της Δήλου και με τον Παρθενώνα, μιας και εκεί μετέφεραν τα λεφτά της Δηλιακής Συμμαχίας, γεγονός που προκάλεσε εσωτερικές τριβές στα μέλη της. Ευρήματα από την Ρήνεια εκτίθονται στο αρχαιολογικό μουσείο Μυκόνου.
Κατηφορίζοντας από το βουνό θα φτάσεις στα ερείπια των τριών αρχαίων ναών του Απόλλωνα, σύμβολα της ένδοξης εορτής των Δηλίων, όπου με μια λαμπρή πομπή που διέσχιζε την ιερά οδό και ποικίλες εκδηλώσεις, τιμόταν ο φωτοδότης θεός. Δυστυχώς ο κολοσσός του θεού λεηλατήθηκε και το μόνο που θυμίζει την ύπαρξη του είναι η βάση και τμήματα του κορμού του, με χαρακτηριστικότερο αυτό με τα καλοσχηματισμένα του μαλλιά στους ώμους του. Θαρρείς όντως πως θα γυρίσει να σε καλωσορίσει στον τόπο γέννησης του, με βλέμμα στραμμένο στο Αιγαίο. Δίπλα στους ναούς του θα θαυμάσεις και άλλα λαμπρά ευρήματα, όπως οι εμπορικές αγορές των Ιταλών, των Δηλίων, διοικητικά κτίρια, αλλά και επιβλητικές μαρμάρινες στοές που οικοδομήθηκαν με χορηγίες μακεδόνων βασιλιάδων, όπως η στοά του Αντιγόνου Γονατά και του Φιλίππου Ε΄.
Στο τέλος της περιήγησης σου στάσου για μια αναμνηστική φωτογραφία στην οδό λεόντων, μπροστά από τις επιβλητικές απομιμήσεις μαρμάρινων λιονταριών, μέχρι να θαυμάσεις τα αυθεντικά στο μοναδικό αρχαιολογικό μουσείο του νησιού. Εικάζεται ότι τα λιοντάρια ήταν αρχικά 16, αποτελούσαν αφιέρωμα των Ναξίων τον 7ο αιώνα π.Χ. και συμβολίζουν τους άγρυπνους φρουρούς του Απόλλωνα. Πρόσεξε ότι το βλέμμα τους είναι προσανατολισμένο στην καταπράσινη ιερή λίμνη με τον πανύψηλο φοίνικα, το σημείο όπου η Λητώ γέννησε τους Ολύμπιους θεούς. Θα αναρωτιέσαι όμως πως η Δήλος έχασε την δόξα της.
Το νησί αρχίζει να χάνει την λάμψη του το 88 π.Χ., όταν ο βασιλιάς του Πόντου Μιθριδάτης προχωρά στη λεηλασία του, μιας και οι κάτοικοι είχαν εξαιρετικές σχέσεις με την Ρώμη, αλλά και το 69 π.Χ. από εισβολές πειρατών. Έτσι το νησί συρρικνώνεται ως προς την δύναμη του, εγκαταλείπεται σταδιακά και κατά τους πρώτους χρόνους επικράτησης του Χριστιανισμού εμφανίζεται μια μικρή χριστιανική κοινότητα, η οποία υπάρχει ως τον 7ο μ.Χ. αιώνα.
Χαίρομαι πάντως που τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια σημαντική προσπάθεια αναστήλωσης των μνημείων με συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού και της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής. Για μένα ορόσημο αποτελεί μάλιστα η τελευταία έκθεση σύγχρονων γλυπτών του Antony Gormley το 2019,γεγονός που δείχνει την ανάγκη συνύπαρξης της σύγχρονης και της αρχαίας τέχνης με στόχο την εναλλακτική επαφή του κοινού με το πολιτιστικό γίγνεσθαι. Ας διαφημίσουμε την Δήλο στα πέρατα του κόσμου! Καλό ταξίδι!
