ΛΑΡΙΣΑ: Πάμε Πινακοθήκη

Ο Φεβρουάριος μας βρίσκει στην όμορφη πόλη της Λάρισας με τις πολιτιστικές μας μπαταρίες γεμάτες για νέες προ(σ)κλήσεις. Με αφορμή το επερχόμενο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Artfools Λάρισας, που διοργανώνεται από τις 20-28 Φεβρουαρίου, εξερευνούμε τα μονοπάτια της τέχνης στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας-Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα.

Στη συνοικία της Νεάπολης βρίσκεται η Πινακοθήκη, ένα μοντέρνο, ευρωπαϊκών προτύπων μουσείο σύγχρονης τέχνης, 7.285 τ.μ, όπου μπορεί κανείς να περιηγηθεί στα μονοπάτια της Νεοελληνικής Τέχνης του 19ου-20ου αιώνα και να παρατηρήσει την εξέλιξη των τάσεων, τις επιδράσεις που δέχθηκε από ευρωπαϊκά καλλιτεχνικά ρεύματα αλλά και τις σύγχρονες με αυτήν κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις. Δωρητής των έργων ήταν ο Λαρισαίος φιλότεχνος χειρουργός Γ. Ι. Κατσίγρας.   

Ο εκπαιδευτικός προσανατολισμός και η κοινωνική ευαισθησία της Πινακοθήκης διαφαίνεται από τα εκπαιδευτικά προγράμματα, τις ξεναγήσεις και από την ύπαρξη μουσειακού σχεδιασμού ώστε πολλά από τα εκθέματα της να είναι προσβάσιμα και σε ΑμεΑ. Με βάση τις κριτικές των ειδικών της Τέχνης η συλλογή Γ.Ι. Κατσίγρα κατατάσσεται ως η σπουδαιότερη μετά τις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης και του Κουτλίδη.

Αλλά, τί κοινό έχουν οι Δίδυμοι Πύργοι της Νέας Υόρκης, ο Ερρίκος Σλήμαν και η σύγχρονη τέχνη; Έως τις 28 Φεβρουαρίου 2016 οι επισκέπτες της πόλης έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν στην Πινακοθήκη την περιοδική έκθεση με θέμα " Santiago Calatrava- Ο Ναός του Αγίου Νικολάου στο Σημείο Μηδέν". Η έκθεση μετά από την επιτυχημένη παρουσίαση της στο Μουσείο Μπενάκη της Αθήνας και στο Τελλόγλειο ίδρυμα Τεχνών της Θεσσαλονίκης έρχεται στη Λάρισα για να μας δείξει πως η Ορθόδοξη θρησκεία και η σύγχρονη αρχιτεκτονική, αν και σε καιρούς κρίσης, μπορούν να αποτελέσουν σύμβολα αλλά και μέσα εξύψωσης του ανθρωπίνου ιδεώδους και της πίστης. Η ελληνορθόδοξη εκκλησία της Αμερικής, αυτή του Αγίου Νικολάου στη Νέα Υόρκη, καταστράφηκε έπειτα από την κατάρρευση των Δίδυμων Πύργων την 11η Σεπτεμβρίου 2001 από τρομοκρατικό χτύπημα. Ο Santiago Calatrava, ο αρχιτέκτονας, που συνδέθηκε και με τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004, ανέλαβε να σχεδιάσει και τον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου.

Στην περιήγηση μας στη μόνιμη έκθεση της Πινακοθήκης, ανάμεσα σε θαυμάσια έργα πινάκων και χαρακτικών, όπως αυτά των Λύτρα, Γύζη, Παρθένη, Αστεριάδη, Κεφαλληνού, ξεπροβάλλει ένα σύνολο επίπλων γραφείου. Ανήκουν στον Ερρίκο Σλήμαν, τον διάσημο γερμανό αρχαιολόγο, ο οποίος εγκατέλειψε την επιχειρηματική του ιδιότητα, αφοσιώθηκε στην αγάπη του για την Αρχαία Ελλάδα και ασχολήθηκε συστηματικά με την αρχαιολογία τον 19ο αιώνα. Το 1868 επισκέφτηκε για πρώτη φορά την Ελλάδα, έπειτα παντρεύεται την αθηναία Σοφία Kαστριώτη και αποκτά δύο παιδιά, την Ανδρομάχη και τον Αγαμέμνονα. Η αγάπη του για τον Όμηρο και η προσπάθεια απόδειξης της ιστορικής υπόστασης των Ομηρικών Επών τον οδηγούν σε δύο από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις, αυτές της Τροίας και των Μυκηνών. Μάλιστα, όταν ο Σλήμαν ανακαλύπτει το 1873 τον λεγόμενο " Θησαυρό του Πριάμου" στην Τροία, φωτογραφίζει τη γυναίκα του Σοφία με τα κοσμήματα και το διάδημα το αποδίδει στην Ωραία Ελένη.  

Ο Γ.Ι. Κατσίγρας αγοράζει τα έπιπλα το 1955 από ένα παλαιοπωλείο της Αθήνας και τα χρησιμοποιεί στο ιδιωτικό του ιατρείο μέχρι τον θάνατο του. Χαρακτηριστικά κομμάτια από την επίπλωση αποτελούν το μεγάλο γραφείο, τα δυο καθίσματα και δύο βιβλιοθήκες, κατασκευασμένα όλα από ακριβό ξύλο καρυδιάς, με διακοσμητικά χαρακτηριστικά που παραπέμπουν στην αναβίωση της ελληνικής αρχαιότητας του 19ου αιώνα, με μορφές κριαριών, λιονταριών, σατύρων, σφιγγών και γλαύκας. Τα σχέδια της επίπλωσης είναι σχέδια του Ερνέστου Τσίλλερ, του Γερμανού αρχιτέκτονα που έδρασε στην Ελλάδα κατά τον 19ο-20ο αιώνα και το όνομα του οποίου έχει συνδεθεί με σημαντικά οικοδομήματα, όπως το Νομισματοκοπείο Αθηνών, πρώην οικία Σλήμαν, αλλά και το Προεδρικό Μέγαρο.

Μέσα από πίνακες της μόνιμης έκθεσης θα ταξιδέψουμε σε τοπία συνδεδεμένα με την ελληνική ύπαιθρο και την αγροτική ζωή σε μία Ελλάδα μιας άλλης εποχής. Αρκετά από αυτά σχετίζονται με τη Θεσσαλική γη. Αλλά πως συνδέεται η οικογένεια Σλήμαν με τη Θεσσαλία; Ο γιος του Ερρίκου Σλήμαν, ο Αγαμέμνονας Σλήμαν, υπήρξε βουλευτής της Αγιάς και ήρθε σε έντονη αντιπαράθεση με τον Μαρίνο Αντύπα, τον άνθρωπο σύμβολο του αγροτικού αγώνα του 20ου αιώνα. Συγκεκριμένα ο Αντύπας χειροδίκησε δημοσίως εναντίον του Σλήμαν στην Πλατεία Συντάγματος το 1906, έπειτα από τις κατηγορίες που δεχόταν ότι είναι αναρχικός και κακοποιός λόγω της δράσης του στον θεσσαλικό κάμπο. Το γεγονός αυτό μάλιστα τον οδήγησε στην φυλακή. Το 1907 ο Αντύπας δολοφονείται, λόγω της μαχητικότητας του για προάσπιση των δικαιωμάτων των κολίγων, λόγω του ότι δυσχέραινε τα συμφέροντα των τσιφλικάδων.

Μετά την περιήγηση σας στην ιστορία και την τέχνη στην Πινακοθήκη Λάρισας έχετε την ευκαιρία να ξεκουραστείτε σε ένα από τα καφέ της πλατείας της Νεάπολης. Μην ξεχάσετε ότι μπορείτε από το σπίτι σας να περιηγηθείτε ψηφιακά ξάνα στο μουσείο στη διεύθυνση https://www.larissa-katsigras-gallery.gr/el/digitallibrary. Καλή σας διασκέδαση!